Jak obchodzi się Święta na Ukrainie?

Na pierwszy rzut oka ukraińskie i polskie Święta niewiele się od siebie różnią. I rzeczywiście tak jest, chociaż po głębszym zapoznaniu się z tematem znajdzie się kilka ciekawych szczegółów, które nadają ukraińskiemu Bożemu Narodzeniu indywidualności : )

Przede wszystkim, do prawosławnej czy grekokatolickiej Wigilii zasiada się 6 stycznia, Boże Narodzenie (Різдво Христове) obchodzi się więc 7 stycznia. Wigilia zbiega się więc z naszym świętem Trzech Króli. Wielu mieszkańców wschodniej Polski, sąsiedzkim obyczajem, świętuje ten dzień bardziej uroczyście, co osobiście uznaje za bardzo dobry pomysł. Bo i komuż nie przypadłyby do gustu podwójne Święta? : )

Dzień Wigilijny poświęcony jest dekorowaniu domu. Dawniej w domach wschodnich chrześcijan na Boże Narodzenie nie ozdabiano choinki, tylko w rogu chaty stawał Diduch - дідух. To ozdoba świąteczna symbolizująca przodków, robiona w dawnych czasach z pierwszego zżętego w trakcie żniw snopka, którego odpowiednio formowano, by mógł stać w rogu chaty, ozdabiano wstążkami, źdźbłami traw, ziół.

Gdy już choinka zagościła w ukraińskich domach, z początku dekorowano ją głównie jedzeniem: jabłkami, orzechami, słodyczami. 

Podobnie jak w Polsce znany jest Ukraińcom zwyczaj wkładania sianka pod obrus na wigilijnym stole. Dodatkowo, na czterech rogach stołu układa się główki czosnku, aby odpędzić złe duchy. Jednak zamiast świątecznych stroików, igliwia i świec ozdobą stołu są w tym dniu...odpowiednio zdobione jajka.

Jeśli już jesteśmy przy stole...zdania o ilości potraw, które powinny się na nim znaleźć, są podzielone. Jedni uważają że powinno ich być 12 - bo 12 apostołów, inni że 13, bo Jezus był trzynasty a liczba nieparzysta powinna przynieść szczęście. U niektórych na stole pojawia się 9, u innych 5, 6 lub 7 dań. Jednak jedno jest pewne - na świątecznym stole nie może zabraknąć kutii. Jest to najważniejsze wigilijne danie, ważniejsze nawet od popularnego barszczu. Dawniej przygotowaniu kutii towarzyszył szczególny rytuał. Każdy składnik kutii miał swoje znaczenie, a zwłaszcza niezastąpiony mak, który miał przynieść szczęście i powodzenie. 

Oprócz kutii na stole pojawiają się znane nam potrawy: ryby (najczęściej śledzie), barszcz, kompot, ukraińskie gołąbki z rozmaitym nadzieniem, kapusta z grzybami, przepyszne pierogi. Wieczerza musi być postna, bez masła, mięsa, tylko na oleju. Ciekawym daniem jest kysełycia (киселиця) - żur owsiany przygotowywany z owsa, mąki, drożdży, który nam kojarzyć się może głównie z Wielkanocą.

Zgodnie z tradycją, do stołu się zasiada po pojawieniu się pierwszej gwiazdki. Przed rozpoczęciem Wieczerzy, zamiast opłatkiem Ukraińcy dzielą się wspomnianą już prosforą, poświęconą uprzednio w cerkwi. Zaś po niej niektórzy udają się na nabożeństwo, które możemy utożsamiać z naszą Pasterką - Wełyke Poweczirja (Велике Повечір'я), podczas którego zgromadzeni modlą się przed ikoną Narodzenia Chrystusa. W pewien sposób zastępuje ona szopkę.

Kolędy, odwiedziny kolędników są dla Ukraińców bardzo ważne. W pełni oddają one atmosfere Świąt. Orszak kolędników składa się zawsze z „Kozy”, „Pastucha”, „Cygana”, „Żyda”, „Lekarza”, „Żołnierza” i „Śmierci”, w zamian za koljadky (колядки) otrzymują oni słodycze i wyruszają w dalszą w drogę. 

Boże Narodzenie najczęściej jest okazją do spotkań z bliskimi, rodzinnego i wesołego spędzenia świątecznego okresu. Często w tych dniach domy odwiedza św. Mikołaj w stroju biskupa, obdarzając świętujących drobiazgami.